پیج رنک چیست و چه تاثیری بر سئوی سایت دارد؟

حدود 10 سال قبل بود که الگوریتم پیج رنک به عنوان یکی از معیارهای سئو معرفی شد و در همین راستا گوگل هم نوار ابزاری را با نام Pagerank Toolbar معرفی کرد که همه کاربران میتوانستند از آن استفاده کنند. نحوه کار این ابزار به این صورت بود که هرچقدر امتیاز پیج رنک شما بالاتر بود، سایت شما توسط گوگل معتبرتر شناخته میشد. این امتیاز از صفر تا 10 رتبه‌بندی شده بود و هرچقدر که استراتژی لینک‌سازی شما قوی‌تر بود و تعداد لینک‌های بیشتری دریافت کرده بودید؛ اعتبار بالاتری داشتید.

بیایید خیلی سریع به سال ۲۰۲۱ برگردیم. زمانی که خیلی کم از این الگوریتم صحبت می‌شود. البته دلیل این اتفاق، بی‌اهمیت شدن این الگوریتم نیست! فقط دیگر یک معیار عمومی به حساب نمی‌آید و تنها بخشی از کارمندان گوگل هستند که به این دیتا دسترسی دارند. در این مطلب، به‌طور عمیق همه چیزهایی که باید در مورد الگوریتم پیج رنک گوگل و اهمیت آن در سال ۲۰۲۱ را بدانید، خواهیم پرداخت.

الگوریتم پیج رنک چیست؟

اگر از زمان قدیم با گوگل و الگوریتم‌هایش سر و کار دارید، این تصویر احتمالا همان چیزی است که وقتی به اعتبار یک وبسایت فکر می‌کنید، در ذهن شما خطور می‌کند:

این همان نوار ابزار معروف گوگل است که بهش اشاره کردیم. اما این الگوریتم معروف چیزی فراتر از یک نوار ابزار است.

سیستمی برای رتبه‌بندی صفحات وب

PageRank سیستمی برای رتبه‌‎بندی صفحات وب است که بنیان‌گذاران گوگل یعنی لری پیج و سرگئی برین در دانشگاه استنفورد ایجاد کردند. (برای اطلاعات بیشتر می‌توانید تاریخچه سئو را مطالعه نمایید.) چیزی که باید به آن دقت داشته باشیم، این است که پایه این الگوریتم درمورد لینک‌هاست و روی آن‌ها تمرکز دارد. در واقع هرچه امتیاز پیج رنک یک لینک بالاتر باشد، آن لینک معتبرتر خواهد بود.

امتیاز پیج رنک به چه صورت محاسبه میشود؟

این الگوریتم، نمایشی خطی از مقیاس لگاریتمی بین ۰ تا ۱۰ بود که عدد نهایی در نوار ابزار PageRank نمایش داده می‌شد.

امتیاز ۰ در پیج رنک، به ما می‎گوید که کیفیت یک سایت پایین است، در حالی که امتیاز ۱۰، معتبرترین صفحات وب را به ما معرفی می‌کند.

برای درک بهتر نحوه امتیاز دهی این الگوریتم  ویکی‌پدیا در این باره توضیح می‌دهد:

«مقیاس لگاریتمی، راهی است برای نمایش داده‌های عددی در طیف گسترده‌ای از مقادیر به صورت فشرده. به‌طور معمول بزرگ‌ترین اعداد در داده‌ها، صدها یا حتی هزاران بار بزرگ‌تر از کوچک‌ترین اعداد هستند.»

همانطور که در Search Engine Watch گزارش شده: «این یک پایه تخمینی ۵-۴ است. به عبارت دیگر، با فرض داشتن پایه ۵، لینک‌های PR2 با ۵ لینک PR1 قابل مقایسه هستند ؛ لینک PR6 با ۵ لینک PR5 قابل مقایسه است و…»

به راحتی می‌توان دریافت که در چنین شرایطی، لینک PR10 با هزاران لینک PR1 قابل مقایسه است.

دلیل تمرکز سئوکارها روی این معیار، این است که پیج رنک از یک صفحه به صفحه دیگر منتقل می‌شود. به این معنی که یک وب‌سایت می‌تواند با لینک شدن به صفحه دیگری که امتیاز بالاتری دارد، اعتبار کسب کند.

خیلی ساده، پیج رنک (که از طریق لینک‌ها بین وب‌سایت‌ها منتقل می‌شود) به رتبه‌‎بندی وب‌سایت کمک می‌کند و الگوریتمی مبتنی بر این مفهوم است که اگر صفحه‌هات لینک‌شده به آن مهم باشند، آن صفحه هم مهم تلقی می‌شود.

گوگل در حال نیز از این ویژگی به عنوان بخشی از الگوریتم خود استفاده می‌کند. البته چیزی که در حال حاضر می‌بینیم با نمونه اصلی و اولیه آن تفاوت زیادی دارد و بسیار پیچیده‌تر است.

تاریخچه مختصری از Google PageRank

اولین حق ثبت اختراع الگوریتم پیج رنک در اول سپتامبر ۱۹۹۸ ثبت و به یک الگوریتم اصلی بدل شد که گوگل از آن برای محاسبه اهمیت یک صفحه وب و رتبه‌بندی آن‌ها استفاده کرد.

به‌طور خلاصه، گوگل به معنای واقعی کلمه بر اساس ایده سرگئی برین مبنی بر اینکه «اطلاعات موجود در وب می‌توانند بر اساس محبوبیت لینک‌های یک صفحه رتبه‌بندی شوند»، عمل کرد و هرچه لینک‌های بیشتری به یک صفحه اشاره کنند، رتبه آن صفحه بالاتر می‌رود.

و اگر نگاهی به مقاله‌ای که گوگل را معرفی کرده بیندازیم، می‌توانیم هنگام توضیح ویژگی‌های موتور جستجو، به پیج رنک مراجعه کنیم. در این بخش آمده است:

«موتور جستجوی گوگل دارای دو ویژگی مهم است که به آن کمک می‌کند تا نتایجش را با دقت بالایی ایجاد کند. ابتدا، از ساختار لینک وب برای محاسبه رتبه‌بندی‌های باکیفیت برای هر صفحه استفاده می‌شود. این رتبه‌بندی، پیج رنک نام دارد و به‌طور مفصل به شرح آن پرداخته‌ایم. دوم اینکه، گوگل از لینک‌ها برای بهبود نتایج جستجو استفاده می‌کند.»

این الگوریتم به معنای واقعی کلمه همان چیزی است که گوگل را نسبت به دیگر موتورهای جستجو منحصر به فرد و خاص کرده است. گراف لینکی که به کمک این الگوریتم تهیه شد یک منبع مهمی است برای تشخیص اعتبار هر صفحه که دیگر موتورهای جستجو از آن بی‌بهره هستند.

معرفی نوار ابزار ‌گوگل یا Google Toolbar

در سال ۲۰۰۰، گوگل نوار ابزاری را معرفی کرد که اکنون همه ما آن را به عنوان روشی که می‌توانیم امتیاز PageRank سایت خود (و رقبایمان) را مشاهده کنیم، به یاد می‌آوریم. (این نوار ابزار در حال حاضر دیگر موجود نیست و تنها در آن سال‌ها شانس استفاده از این قابلیت را داشتیم.)

در نتیجه این نوار ابزار، متخصصان سئو روی بالا بردن اعتبار صفحات به کمک لینک سازی به عنوان مقایسی برای افزایش رتبه‌بندی سایت متمرکز شدند. در واقع اغلب آن‌ها درک ساده‌‎ای از الگوریتمی داشتند که پیشنهاد می‎کرد یک صفحه وب با بیشترین تعداد لینک، باید بالاترین رتبه را داشته باشد.

این رویکرد باعث شد تا کارکرد پیج رنک تغییر کند! چطور؟ با پرداخت پول برای دریافت لینک از سایت‎‌های معتبر یا به وجود آمدن سایت‌هایی که به آن مزرعه لینک (link farms) می‌گفتند.

پس از ۱۵ سال، گوگل به روزرسانی این نوار ابزار را در سال ۲۰۱۴ متوقف می‌کند (با آخرین به روزرسانی تایید شده در دسامبر ۲۰۱۳) و آن را به طور کامل در سال ۲۰۱۶ کنار می‌گذارد.  البته این بدان معنا نیست که ‌گوگل استفاده از PageRank را به عنوان بخشی از الگوریتم خود متوقف کرده است. فقط در حال حاضر این فاکتور را یک معیار عمومی و صد در صدی برای رتبه‌بندی نمی‌داند.

نحوه کار پیج رنک به چه صورت است؟

این موضوعی است که هر متخصص سئو باید آن را عمیقا درک کند محتوایی که تولید می‌شود، دلیل بالا آمدن آن لینک‌ها در گوگل است.

اما چگونه؟

هنگامی که الگوریتم اولیه گوگل توسعه یافت، بر اساس این تئوری بود که ایجاد لینک از یک وب‌سایت به وب‌سایت دیگر به عنوان عاملی برای بالا رفتن اعتبار آن سایت عمل می‌کند. بنابراین، هرچه لینک‌ها (رأی)‌های بیشتری به یک صفحه وجود داشته باشد، آن صفحه اعتماد بیشتری جلب کرده و بنابراین، از رتبه بالاتری برخوردار می‌شود.

اما، همان‌طور که در مقاله اصلی گوگل تعریف شده است، «PageRank این ایده را با شمردن مساوی لینک‌ها از همه صفحات و با عادی‌سازی تعداد لینک‎‌های موجود در یک صفحه گسترش می‌دهد».

لینک به تنهایی یک رای مستقیم نیست. آتوریتی یک صفحه را هم باید در نظر گرفت. لینکی از یک صفحه که PageRank شش دارد در نهایت نسبت به یک صفحه با PageRank دو، معتبرتر است.

و گاهی اوقات سئوکاران از این جریان اعتبار لینک بین صفحات، به عنوان «link juice» یاد می‌کنند.

اما بیایید ببینیم پشت پرده چه محاسباتی وجود دارد:

«ما تصور می‌کنیم صفحه A دارای صفحات T1 … Tn است که به آن اشاره می‌کنند. پارامتر d یک فاکتور کاهش‌دهنده است که می‌تواند بین صفر تا یک تنظیم شود. ما معمولا d را روی ۰.۸۵ قرار می‌دهیم. جزئیات بیشتر در مورد d در بخش بعدی وجود دارد. همچنین، C (A) به عنوان تعداد لینک‎هایی که از صفحه A خارج می‌شوند تعریف شده است. عدد پیج رنک صفحه A به شرح زیر است:

PR (A) = (1-d) + d (PR (T1) / C (T1) + … + PR (Tn) / C (Tn))

توجه داشته باشید که این الگوریتم توزیع احتمالی را از طریق صفحات وب تشکیل می‌دهند، بنابراین مجموع پیج رنک تمام صفحات وب، یک خواهد بود.

به عبارت ساده‌تر، منظورمان این است که اعتبار صفحه B با ضرب PageRank صفحه A در ۰.۸۵ محاسبه می‌شود. این عدد به عنوان عامل کاهش‌دهنده شناخته می‌شود.

اگر صفحه B به صفحه C لینک یابد، ۸۵ درصد از اعتبار صفحه B را دریافت می‌کند (و ۷۲.۲۵ درصد از صفحه A را).

اگر یک صفحه وب هیچ لینکی نداشته باشد، آن صفحه با اعتبار صفر شروع نمی‌شود، بلکه عدد موردنظر برای آن ۰.۱۵ است.

اما وقتی بیش از یک لینک خارجی در صفحه وجود داشته باشد، ممکن است اوضاع از این هم پیچیده‌تر شود.

همان‌طور که باری شوارتز در پست ۲۰۰۴ در Search Engine Roundtable گفته است:

اگر لینکی را از صفحه A در صفحه B قرار دهید، صفحه A اعتبارش را در صفحه B توزیع خواهد کرد. پیج رنک صفحه A با لینک دادن، افول نکرده و بی‌ارزش نخواهد شد. اما وقتی لینک‌های بیشتری در صفحه A وجود دارد، این لینک‌ها از نظر این الگوریتم، کم‌ارزش‌تر محسوب می‌شوند.

ممکن است کمی گیج شده باشید، که عادی است چرا که نحوه عملکرد این الگوریتم پیچیده است و برای درک نحوه عملکرد آن با جزئیات دقیق، نیاز به کندوکاو و مطالعه بیشتری دارید.

عواملی که در پیج رنک موثرند و هنوز مهم محسوب می‌شوند کدامند؟

البته عواملی وجود داشته و دارند که بر PageRank تأثیر می‌گذارند.

ما قبلا این واقعیت را توضیح داده‎ایم که همه لینک‌ها برابر نیستند. اما فقط برخی عوامل وجود دارند که می‌توانند بر افزایش اعتبار صفحه تأثیر بگذارند؛ این عوامل کدام‌اند؟

ما به طور خاص موارد زیر را بررسی خواهیم کرد:

• انکر تکست
• احتمال کلیک شدن
• لینک‌های داخلی موجود در متن
• لینک‌های Nofollow

نه تنها لازم است که این عوامل تاثیرگذار را بشناسید، بلکه باید نحوه اعمال آن‌ها در سئو در سال ۲۰۲۱ را هم به دقت بررسی کرده و بدانید چه زمان‌هایی باید از آن‌ها استفاده کنید.

انکر تکست

مقاله اصلی ‌گوگل با اشاره به اینکه «در موتور جستجوی ما با متن لینک‌ها به روشی خاص رفتار می‌شود»، به متن انکرتکست در لینک‌ها اشاره کرده و می‌گوید: «انکر تکست‌ها اغلب توصیف دقیق‎تری از ماهیت صفحات وب ارائه می‌دهند».

در سال‌های قبل‎تر، انکر تکست تاثیری اساسی در رتبه‌بندی یک صفحه داشت.

اگر می‌خواستید برای عبارت «کفش قرمز» رتبه بگیرید، هرچه لینک‌های بیشتری داشتید که از این اصطلاح به عنوان انکر تکست استفاده کرده‌ بودند، می‌توانستید رتبه بالاتری از گوگل بگیرید.

لینک‌سازی به یک مسابقه بین متخصصان سئو تبدیل شد و همه آن‌ها تلاش می‌کردند تا با استفاده از انکرتکست‌ها، روی کلمات کلیدی موردنظرشان بالا بیایند و جایگاه اول صفحه نتایج گوگل را تصاحب کنند.

این کار (برای مدتی) انجام می‌شد و اتفاقا مفید هم بود؛ اما صرفا راهی برای دستکاری در دستورالعمل‌های گوگل وبمستر بود و به‌طور خاص، این کار به عنوان یک link scheme در نظر گرفته می‌شد.

وقتی به سال ۲۰۲۱ می‌رسیم، می‌بینیم که استفاده بیش از حد از انکر تکست‌های دستکاری شده، منجر به ایجاد لینک‌های اسپم و بی‌کیفیت و احتمالا جریمه از طرف گوگل شده است.

احتمال کلیک روی لینک

احتمال کلیک شدن روی لینک، یکی از موثرترین موارد روی اعتبار صفحات از دید گوگل است و در Google’s reasonable surfer patent به آن اشاره شده است.

الگوریتم اصلی PageRank به لینک‌های موجود در یک صفحه وزنی برابر اختصاص داده است. در حالی که، امتیاز Reasonable Surfer 2004  نشان می‌دهد که به احتمال زیاد روی همه این لینک‌ها کلیک انجام نمی‌شود. بنابراین، بسته به پتانسیل کلیک روی هر لینک، به هر کدام از آن‌ها مقدار و وزن مختلفی داده خواهد شد.

از لینک‌هایی که احتمال کلیک روی آن‌ها کم است، می‌توانیم به لینک‌های «شرایط استفاده از خدمات» و تبلیغات بنری اشاره کنیم. لینک‌های موجود در فوتر یک صفحه هم معمولا کلیک چندانی ندارند.

لینک‌های داخلی

لینک داخلی یک تاکتیک قدرتمند در جستجوگرها است و دلیل خوبی هم برای استفاده از آن وجود دارد.

می‎توانید به اعتبار گرفتن صفحات خود کمک کنید تا با یک ساختار تولید لینک داخلی خوب و استاندارد، بتواند در سایت شما جریان داشته باشد. هنگامی که نحوه کارکرد آن را فهمیدید، به راحتی می‌توانید درک کنید که چرا این تاکتیک می‌تواند تأثیر قابل توجهی روی اعتبار صفحات شما داشته باشد، به خصوص هنگام لینک دادن به صفحاتی که از جای دیگری به آن‌ها لینک داده نشده است.

لینک‌های NoFollow

لینک‌های NoFollow همیشه از جریان پیج رنک جلوگیری می‌کردند، تا همین اواخر که این موضوع مشخص شد.

از لحاظ تاریخی، متخصصان سئو گاهی اوقات از ویژگی NoFollow برای ایجاد مسیر PageRank استفاده می‌کردند. بر این اساس، اگر یک صفحه دارای ۵ لینک خارجی بود و ۴ تا از این ۵ لینک، تگ NoFollow داشتتند، پیج رنک فقط از آن لینکی عبور می‌کرد که تگ Follow داشت.

در سال ۲۰۰۹، مت کاتس از گوگل تأیید کرد که این روش، دیگر کار نمی‎کند و حتی اگر ویژگی NoFollow  برای یک لینک وجود داشته باشد، PageRank از طریق همه لینک‌ها توزیع می‎شود.

چرا ‌گوگل این نوار ابزار را کنار گذاشت؟

این نوار ابزار گوگل کاری کرد که متخصصان محتوا روی آن حساسیت بیشتری پیدا کنند و همه تلاششان صرف به دست آوردن امتیاز بالاتر بشود. این حساسیت تا جایی پیش رفت که این متخصصان، دیگر اهمیت چندانی به تولید محتوای خوب یا بهبود تجربه کاربر نمی‌دادند.

مشکل این بود که به اشتراک گذاشتن عمومی امتیاز اعتبار صفحات، این امکان را برای متخصصان سئو فراهم می‌کرد تا در یک رقابت پایان‌ناپذیر بیافتند و با دستکاری متن انکر تکست‌ها، لینک‌های NoFollow و… کاری کنند تا پیج رنکشان نسبت به سایر رقبا، بالاتر برود.

متخصصان سئو می‌دانستند که چگونه می‌توانند از این ویژگی جهت به دست آوردن رتبه بالاتر برای وب‌سایت‌های خود استفاده کنند و از این مزیت استفاده می‌کردند.

اگر از دیدگاه گوگل به این موضوع نگاه کنیم، عمومی بودن نوار ابزار PageRank مشکل اصلی بود. بدون آن، هیچ اندازه‌گیری صحیحی از آتوریتی و اعتبار یک صفحه وب (حداقل به طور رسمی) انجام نمی‌شد.

در نهایت، متخصصان سئو از آن سواستفاده کرده و برای دستکاری رتبه‌بندی سایت خود بهره بردند. با این اتفاقات، برای گوگل چاره دیگری جز کنار گذاشتن این نوار ابزار باقی نماند و این اتفاق در سال ۲۰۱۶ رخ داد و حتی الگوریتمی را با نام الگوریتم پنگوئن معرفی کرد که با این لینکسازی غیرطبیعی و اسپم مبارزه می‌کند.

چرا PageRank هنوز در سال ۲۰۲۴ اهمیت دارد؟

فقط به این دلیل که دیگر نوار ابزاری وجود ندارد تا امتیاز یک صفحه وب را به ما نشان بدهد، به معنی منسوخ شدن آن نیست.

در سال ۲۰۱۷، گری ایلیس از گوگل در توییتر تایید کرد که آن‌ها هنوز از این الگوریتم استفاده می‌کنند.

توجه داشته باشید که پیج رنک هرگز از بین نرفته است و درک چگونگی عملکرد آن به شما کمک می‌کند تا متخصص سئوی بهتری باشید.

آیا معیاری برای جایگزینی PageRank وجود دارد؟

گوگل هرگز نسخه جدیدی از این نوار ابزار را به‌طور رسمی منتشر نکرده است، اما هنوز هم از این الگوریتم استفاده‌های زیادی می‎کند.

تعدادی از ابزارهای نرم‌افزار سئو و پلتفرم‌ها، معیارهای آتوریتی مریوط به خود را دارند و MOZ یکی از آن‌هاست.

امتیاز آتوریتی یا Authority Score

Authority Score یک امتیاز دامنه ترکیبی است که کیفیت کلی وب‌سایت را درجه‎بندی می‌کند و به شما می گوید که بک لینک گرفتن از یک سایت تا چه اندازه می‌تواند روی سئوی سایت شما تأثیرگذار باشد. Authority Score این کار را بر اساس موارد زیر انجام می‌دهد:

• بک لینک دیتا، از جمله ریفرینگ دامین‌ها، لینک‌های فالو، لینک‌های نوفالو و…
• داده‌های جستجوی ارگانیک، از جمله ترافیک جستجوی ارگانیک و موقعیت کلمات کلیدی
• داده‌های ترافیک وب‌سایت (بازدیدهای ماهانه)

البته این متریک، از داده‌های بک لینک به عنوان بخشی از الگوریتم امتیازدهی استفاده می‌کند اما هدف آن جایگزینی مستقیم PageRank نیست.

و این چیزی است که شما باید به آن توجه زیادی داشته باشید.

از معیارهای Third-party در الگوریتم ‌گوگل استفاده نمی‌شود. آن‌ها هرگز در الگوریتم‌های گوگل نبوده و نیستند. اما همچنان وجود دارند تا به شما در اندازه‎گیری آتوریتی نسبی سایت‌تان در برابر وب‌سایت‌های رقبا کمک کنند.

فراموش نکنید!

پیج رنک همچنان فعال است و کار می‏کند.

ممکن است دیگر نوار ابزار آن را نبینیم، اما این بدان معنا نیست که نیازی به درک نحوه عملکرد و عوامل تأثیرگذار بر آن نداریم.