بیش از نیمی از مردم دنیا، روزانه از اینترنت استفاده می‌کنند. هیچ کجای دیگر به غیر از این بستر، امکان تجمع همچون جمعیتی نیست. ورزشگاه نارندرای آمریکا به عنوان بزرگترین ورزشگاه دنیا نهایتا صد و سی هزار نفر را در خود جای می‌دهد. بزرگترین جمعیتی که در دنیای غیر اینترنتی در یک نقطه گرد هم آمده‌اند هواداران راد استیوارت خواننده‌ی معروف آمریکایی بودند، جمعیت آن‌ها به کمتر از چهار و نیم میلیون نفر می‌رسید. بر بستر اینترنت اما، در همین لحظه بیش از چند میلیارد نفر در حال گشت و گذار هستند و شما و کسب و کارتان بر این بستر، به سادگی امکان ابراز وجود دارید. با این توصیفات بدیهی است بازاریابی اینترنتی یا آنلاین به یکی از مهم‌ترین امکانات کسب و کار در دنیای ما تبدیل شده باشد.
در این مقاله با بازاریابی آنلاین یا اینترنتی، Internet Marketing مزایا و معایب آن آشنا شوید و جدیدترین ترفندها و استراتژی‌های بازاریابی به سبک و سیاق اینترنتی را بیاموزید.
بازاریابی اینترنتی یا آنلاین (Internet Marketing) چیست؟
هر نوع تلاش برای جلب و جذب افراد به خرید محصولات یا بهره بردن ازخدمات، بر بستر اینترنت را بازاریابی اینترنتی یا آنلاین میخوانیم. در این روش می‌توانیم به کمک ابزارهای بازاریابی، آن‌چه که عرضه می‌کنیم را در مقابل چشمان مردمان به تصویر بکشیم. در نتیجه می‌توان گفت که بازاریابی آنلاین روشی است برای تبدیل مشتریان و مخاطبان بالقوه به خریداران و همراهان بالفعل بر بستر اینترنت.
اهمیت بازاریابی اینترنتی چیست؟
اینترنت توانسته است عاداتی برای مردمان جهان بسازد. همین امروز جمعیت بزرگی ترجیح می‌دهند آموزش را آنلاین تجربه کنند. بسیاری مایل هستند ملزومات روزمره‌شان را اینترنتی سفارش داده و درب منزل تحویل بگیرند. شما به عنوان یک صاحب کسب و کار، چه کسب و کارتان مهارت فردی‌تان باشد، چه شرکتی بزرگ و کوچک امکان و توان تغییر این عادات را ندارید در نتیجه موظف به پیروی از آن هستید. اگر کسب و کار دارید و این نوع بازاریابی را جدی نمی‌گیرید باید بدانید که در خطر سقوط قرار خواهید گرفت. خبرها همه نشان از این است که دنیا با سرعت بیشتری به سوی این نوع از بازار در جریان است. نهایتا باید گفت اهمیت بازاریابی آنلاین در این است که اگر این روش را جدی نگیرید، گویی وجود خارجی ندارید.
مزایای بازاریابی اینترنتی
بازاریابی بر بستر اینترنت مزایای متعددی دارد، به مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم:
- بهینه‌سازی: دنیای اینترنت دنیای کاهش اتلاف وقت و در نتیجه دنیای کاهش هزینه‌ها است. از این رو اینترنت و به تبع آن بازاریابی به این سبک را بازاریابی بهینه میخوانیم. این بهینه‌سازی را با مثالی شرح می‌دهیم. فرض کنید فروشنده‌ی لوازم خانگی هستید. مایلید جامعه‌ای از زنان بالای بیست سال و کمتر از سی و پنج سال را به عنوان بازار هدف جذب نمایید. در این حالت اگر به بازاریابی، در اشکال سنتی بروید و مثلا یک بیلبورد در پر ترافیک‌ترین اتوبان شهر را به مدت سه ماه اجاره کنید، از کجا مطمئن خواهید بود که چه تعدادی از زنان بازار هدف شما، پیغام شما را دریافت کرده‌اند؟ در بازاریابی به روش آنلاین اما، میتوانید دقیقا جمعیتی که می‌خواهید را هدف قرار دهید و به این شکل زمان و هزینه‌ی اضافه را مدیریت کنید.
- کاهش هزینه‌ها: پیش از شکل‌گیری دنیای اینترنت، کسب و کارها برای توسعه‌ی بازارشان باید هزینه‌های هنگفتی را متقبل می‌شدند. کسب و کارهای کوچک‌تر هم هرگز فرصت تبلیغات نمی‌یافتند و بسیاری در همان نقطه که بودند، می‌ماندند یا ورشکست می‌شدند. بازاریابی آنلاین هزینه‌ی یافتن مخاطب را کسر کرد. تبلیغات گسترده را از دست کسب و کارهای بزرگ خارج نمود و به کسب و کارهای متوسط و نوپا هم امکان ابراز وجود داد.
- انعطاف‌پذیری و تست: در این روش میتوانید برنامه‌ی بازاریابی‌تان را در اندازه‌های بسیار کوچک اجرا و ارزیابی کنید، اگر نتیجه حاصل نشد، روش را تغییر می‌دهید و این امر آن‌قدر تکرار می‌شود تا بهترینی که می‌خواهید حادث شود.
- دقت: در این نوع بازاریابی به سادگی به سراغ مخاطبان و مشتریان بازار هدف‌تان می‌روید. فرض کنید مخاطب شما علاقمندان به فوتبال هستند، به سادگی میتوانید این جمعیت را در شبکه‌های اجتماعی، وب‌سایت‌های مختلف، بازی‌ها و نرم‌افزارهای موبایلی شناسایی کنید. گاه حتی این فرصت را دارید که بر اساس یک گروه سنی مشخص، جنسیت مشخص و نهایتا شغل معین، مشتری‌تان را پیدا کنید. همچنین این نکته را فراموش نکنید، که بسیاری از مشتریان به دنبال شما می‌گردند، فقط شما آن‌ها را جستجو نمی‌کنید، آن‌ها هم به جستجوی شما مشغول‌اند. روش‌هایی مانند سئو مشتری را مستقیم به سمت شما هدایت می‌کند.
- شناخت مخاطب: در بازاریابی آنلاین میتوانید مخاطب‌تان را به دقت شناسایی کنید. میتوانید ذائقه‌اش را بشناسید و حتی پیش‌بینی کنید.
- تبدیل اطلاعات کیفی به کمی: میتوانید به کمک این نوع بازاریابی دریابید که چند درصد از افرادی که شما را دیده‌اند از شما خرید کرده‌اند، میتوانید دریابید چه تعداد مخاطب وارد وبسایت شما شده‌اند و چندی از آن‌ها پس از چند دقیقه خروج کرده‌اند. اطلاعات در بازاریابی به سبک اینترنتی فوران می‌کند، کافی است بدانید چطور آن‌ها را تجزیه و تحلیل کنید.
- تجزیه و تحلیل: در این نوع بازاریابی با دقت فوق‌العاده‌ای میتوانید اطلاعات ورودی را تجزیه و تحلیل کنید، خیلی زود درمی‌یابید که کسب و کارتان به افول نزدیک شده است یا نه، به سادگی درک می‌کنید که رشد کسب و کارتان یک موج دوره‌ای است یا تداوم دارد. همه چیز در دنیای بازاریابی آنلاین قابل تحلیل است.
- واقعیت: این نوع بازاریابی شما را از خیالات و تصورات رها می‌کند و واقعیت کسب و کارتان را پیش روی شما قرار می‌دهد، اینجا اعداد حرف می‌زنند نه تصورات.
- ارتباط دو سویه با مشتری: مشتریان شما در این نوع بازاریابی می‌توانند بی‌پروا نظرشان را با شما درمیان بگذارند و شما نیز با آن‌ها ارتباط بی‌واسطه خواهید داشت.
- تنوع ابزارها: میتوانید به سادگی میزان اثرگذاری یک روش را اندازه بگیرید و اگر برای شما معقول و بهینه نیست، شیوه را سریعا تغییر دهید.
معایب بازاریابی آنلاین
- زمان: مهم‌ترین عیب و ایرادی که به این نوع از بازاریابی وارد است، زمان‌بر بودن این شیوه است. گاه مدت‌های مدید می‌گذرد تا بتوانید یک طرح بازاریابی دقیق تدوین کنید.
- وابستگی به تکنولوژی: برخی از گروه‌های سنی مانند سالمندان با فناوری‌های نوین بیگانه هستند. همچنین هنوز هم اینترنت در برخی نقاط دنیا ضعف جدی دارد و دسترسی به آن آسان نیست.
- گره‌های فنی: بسیاری از صاحبان کسب و کارهای اینترنتی از دنیای پیچیده‌ی فناوری بی‌اطلاع هستند و بسیاری از مشکلات مرتبط با بازاریابی آنلاین را خودشان توان حل و فصل کردن ندارند. معمولا در دنیای این نوع بازاریابی به تیم‌های فنی وابسته می‌مانید.
- تعدد رقبا: همان‌طور که گفته شد بستر اینترنت به بسیاری از کسب و کارهای کوچک هم فرصت عرض اندام داده است. در این نوع بازاریابی، تعدد رقبا می‌تواند یک کسب و کار را آزار دهد.
- افزایش هزینه‌ها: همان‌طور که این نوع بازاریابی هزینه‌ها را کاهش می‌دهد، می‌تواند عامل افزایش هزینه‌ها هم باشد. به نیروهای متخصص، ابزارهای تخصصی و نهایتا سخت‌افزارهایی محتاج خواهید بود که به سادگی به دست نمی‌آیند و مستلزم صرف هزینه هستند.
- فعالیت‌های ضدبرند: در دنیای بازاریابی آنلاین، ایجاد موج‌های ضد برند به سادگی رخ می‌دهد، با اندکی شایعه یا بروز خطای کوچکی از شما، مورد قضاوت و از دست دادن بازار خواهید بود.
- کپی: در دنیای بازاریابی به روش اینترنتی، به سادگی ممکن است استراتژی‌های شما، کپی شوند، این امر به خصوص در استراتژی‌های تبلیغاتی مرسوم است.
ابزارها و روش‌های بازاریابی آنلاین (اینترنتی)
چنان‌که گفتیم بستر اینترنت، دنیای بهینه‌سازی است. خود بازاریابی اینترنتی هم در طول زمان بهینه و بهینه‌تر شد، روش‌ها و ابزارهایی هم برای آن شکل گرفت که مسیر یک کسب و کار را ساده‌تر می‌کند، مهم‌ترین ابزارهای بازاریابی آنلاین از قرار است:
- سئو: گوگل همان‌طور که شما را به سمت پاسخ سوال‌تان هدایت می‌کند، می‌تواند سوال دیگران را به سمت پاسخ شما هدایت کند. سئو روش استاندارد گوگل برای بهتر دیدن شما است. سئو یا فرایند بهینه‌سازی موتور جستجو مفهوم ساده اما پیچیده‌ای است.
گوگل وظیفه دارد وقتی شما جستجو می‌کنید، بهترین پاسخ را بلافاصله پیش روی شما قرار دهد. این وظیفه‌ی گوگل است و حیات آن به همین کارکرد بستگی دارد. وظیفه‌ی شما به عنوان یک کسب و کار هم این است که سوالات مورد نیاز مخاطب را جوری پاسخ دهید که گوگل شما را به عنوان بهترین پاسخ دهنده شناسایی کرده و در صفحات نخستین قرار دهد. این روش که یکی از مهم‌ترین روش‌های بازاریابی اینترنتی به شمار می‌رود.
- برای درک بهتر از سئو کافی است به این گزاره دقت کنید: بر اساس آخرین گزارش‌ها، در یک روز، پنج میلیارد و ششصد میلیون جستجو در گوگل اتفاق می‌افتد.
- بازاریابی محتوایی: در کانتنت مارکتینگ میتوانید به کمک نوشتن متن، انتقال صوت و یا ارائه‌ی تصویر در دو شکل عکس و ویدیو بر بستر اینترنت، با مخاطب‌تان ارتباط مستقیم برقرار کرده و پیغام‌تان را به آن‌ها منتقل کنید.
- بازاریابی ایمیلی: ایمیل صندوق پستی مشتریان شما است و ایمیل‌ها، نامه‌های شما. میتوانید آن‌ها را از وجودتان مطلع کنید، از مزایای محصول‌تان بگویید یا آن‌ها را با یک هایپرلینک به صفحه‌ای که می‌خواهید، بکشانید.
- شبکه‌های اجتماعی: جمعیتی بزرگ روزانه بر یک بستر در حال تماشا هستند، می‌خوانند، عکس و ویدیو می‌بینند، می‌خندند و به دنبال محصولات و نیازهایشان می‌گردند. طبیعی است کسب و کارها نیز در این دنیای پر ترافیک، مایل هستند دیده شوند، داشته‌هایشان را درمیان بگذارند و پیغام‌شان را به مشتریان بالقوه برسانند.
- بازاریابی نمایشی: در این روش شما از ناشران یا تولید کنندگان وب‌سایت‌ها یا اپلیکیشن‌ها می‌خواهید که ویدیو، بنر، صدا و یا متن شما را برای مخاطبان‌شان منتشر کنند. شما به ازای هربار نمایش تبلیغ‌تان مبلغی را به ناشر یا تولید کننده پرداخت می‌کنید. در این روش میتوانید از یک ویدیو استفاده کنید یا به سراغ عکس بروید.
هر کدام از روش‌های فوق، ابزارهای متنوعی دارند که در مقاله‌ای دیگر به تفصیل به آن‌ها نیز خواهیم پرداخت.
آیتم های مهم در بازاریابی اینترنتی را بشناسید
- بازار هدف: باید بتوانید با جمعیتی مشخص ارتباط برقرار کنید. آن‌ها که به محصول یا خدمت شما نیاز دارند. بازار هدف یعنی تعیین گروه سنی، جنسیت، شغل، ذائقه، میزان نیاز و نهایتا نحوه‌ی فکر کردن یک گروه مشخص که می‌توانند مشتریان بالقوه‌ی شما باشند.
- آگاهی از برند: باید مشتریان بالقوه را به مشتریان مطلع تبدیل کنید.
- نرخ تبدیل: باید آن‌ها که از وجود شما مطلع هستند را به همراهان‌تان تبدیل کنید.
- مشتری فعال: باید بتوانید جمعیتی که شما را همراهی می‌کنند به مشتریانی تبدیل کنید که حاضر هستند برای دریافت خدمت یا محصول شما، هزینه کنند.
- مشتری وفادار: مشتریانی که تمایل نشان می‌دهند بیش از یک‌بار برای محصول یا خدمت شما، هزینه نمایند.
- توسعه‌ی بازار: حال به سراغ آن‌ها بروید که هنوز شما را به رسمیت نمی‌شناسند و آن‌ها را تا تبدیل شدن به کاربر وفادار همراهی کنید.
اولین گام برای شروع بازاریابی اینترنتی
برای ورود به دنیای بازاریابی آنلاین، نخست می‌بایست هدفی را معین کنید. تعیین هدف اما پیچیده‌تر از این‌ها است، این‌طور نیست که بگویید می‌خواهم بزرگترین فروشنده‌ی قهوه در ایران باشم. هدف حدودی دارد، می‌بایست واقع‌بینانه طراحی شده باشد، لزوما باید قابل اندازه‌گیری باشد. همچنین هدف باید در سه شکل هدف کلی یا استراتژیک، هدف میان مدت و هدف کوتاه مدت ترسیم شود.
در حین تعیین هدف شاخص کلیدی عملکرد یا KPI هم معین می‌شود. این شاخص به شما می‌گوید که در هر دوره‌ی زمانی باید چه توقعی از بازاریابی آنلاین داشته باشید. هدف و در دل آن KPI همچنین به شما می‌گوید که چگونه مسیر بازاریابی را باید آغاز کرد، از کدام ابزارها باید بهره جست و به سراغ کدام گروه از مخاطبان باید رفت.
پس از تعیین هدف باید به سراغ حضورتان بر بستر اینترنت بروید. میتوانید این کار را با راه‌اندازی وبسایت یا فعالیت در شبکه‌های اجتماعی انجام دهید.
درباره‌ی حضور بر بستر اینترنت نکات فراوانی موجود است، از نحوه‌ی انتخاب تیمی که وبسایت شما را طراحی می‌کند تا برنامه‌ریزی برای فعالیت مداوم در شبکه‌ی اجتماعی. اما مهم‌ترین کاری که باید انجام دهید، فعالیت مداوم بربستر اینترنت است! با این کار میتوانید مشتریان بالقوه‌تان را پیدا کنید. همچنین این بستر برای شما فراهم است که یکی از ارزشمندترین امکانات بازاریابی، یعنی دریافت اطلاعات مشتری را با حضور بر بستر اینترنت به دست آورید. اطلاعاتی چون نام و نام‌خانوادگی، شماره تماس و آدرس محل زندگی.
چگونگی ارزیابی نتایج حاصل از فعالیت های بازاریابی اینترنتی
برای ارزیابی نتایج حاصل از فعالیت‌های بازاریابی به شیوه‌ی اینترنتی، دو کلید در دسترس شما است. نخست KPI یا شاخص کلیدی عملکرد شما و بعد آنالیتیکس یا تجزیه و تحلیل‌ها. در بازاریابی آنلاین میتوانید به سادگی دریابید که آیا به شاخص‌هایی که تعریف کرده‌اید نزدیک شده‌اید؟ ابزارهای تجزیه و تحلیل در بازاریابی آنلاین این فرصت را به سادگی برای شما فراهم می‌کنند. به طور مثال میتوانید وب‌سایت‌تان را در سرچ کنسول و گوگل آنالیتیکس ثبت نمایید و آمارهای کمی بی‌نظیری از گوگل دریافت کنید. این آمارها به شما کمک می‌کند مشتری‌تان را بهتر بشناسید و درک بهتری از عملکرد خودتان به دست بیاورید! همچنین ابزارهایی وجود دارد که به درک میزان تعامل مشتری با شما در شبکه‌های اجتماعی کمک می‌کنند. این نوع از اطلاعات است که فرصت ارزیابی و تصمیم‌گیری صحیح برای ادامه‌ی مسیر را پیش روی شما قرار خواهد داد.
برآورد هزینه برای بازاریابی اینترنتی (آنلاین)
برآورد هزینه در دنیای بازاریابی آنلاین به مولفه‌هایی وابسته است. باید بدانید که دقیقا هدف‌تان چیست، جامعه‌ی مخاطب شما کدام است و این جمعیت چه روند و روش و عملکردی بر بستر اینترنت دارند. باید بدانید کدام نوع از انواع ابزار، بر اساس طرح اولیه‌ی بازاریابی‌تان برای شما معقول است و نهایتا با انتخاب هدف، جامعه‌ی مخاطبین، اندازه‌ی این جامعه و محل تجمع آن‌ها و ابزار دسترسی به آن‌ها، میتوانید به یک برآورد هزینه‌ی نسبتا دقیق برسید.
آموزش چگونگی ایجاد طرح بازاریابی اینترنتی یا آنلاین
- تعیین هدف: به کجا می‌روید، با چه سرعتی و شاخصه‌های کلیدی بهترین عملکرد شما چیست؟
- شناسایی رقبا: وضعیت رقباتان را شناسایی و تجزیه تحلیل کنید. هر رقیب قدرتمندی ضعفی دارد و هر رقیب ضعیفی در انتظار کسب قدرت است، این روندها را بشناسید.
- SWOT: نقاط قوت، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدهای مرتبط به کسب و کارتان را تدوین نمایید.
- توان مالی: توانایی مالی‌تان برای آغاز یک فرایند بازاریابی آنلاین را مشخص نمایید.
- محل نشر: شبکه‌ها و کانال‌هایی که می‌توانند مخاطب شما را هدف قرار دهند، شناسایی کنید
- تاکتیک: تاکتیک ورود به بازارتان را معین نمایید، تاکتیک یعنی اول به کدام بخش از بازار حمله می‌کنید و بعد کدام بخش را هدف قرار می‌دهید.
- تهیه تقویم: زمان مولفه‌ی اصلی رفتار شما است. معین کنید که آن‌چه پیش رو است دقیقا کی انجام می‌شود؟
- بنویسید: یادتان باشد که این طرح همیشه مکتوب است. اگر به دنیای بازاریابی آنلاین می‌آیید، دنیای شفاهی را خداحافظ بگویید.
در آخر
بازاریابی اینترنتی می‌تواند سرنوشت کسب و کار یا خدمات شما را تغییر دهد. با این روش میتوانید اقداماتی بهینه انجام دهید، بی‌آنکه درگیر هزینه‌های مازاد باشید، دقیقا مخاطب یا مشتری مدنظرتان را پیدا کنید. به کمک این روش همچنین میتوانید سهمی که مایلید را از بازار به دست بیاورید. در عین حال اگر این روش تخصصی و ویژه را از بازاریابی درک نکنید و نحوه‌ی بهره‌گیری از ابزار آن را ندانید، میتوانید سهم فعلی بازارتان را هم از دست بدهید. این نوع بازاریابی تیغی دو لبه است که فقط زمانی به شما کمک خواهد کرد که تخصص و تکنولوژی را موضوع اصلی کسب و کار و خدمت‌تان کرده باشید.
