چک لیست سئو در شرایط محدودیت و ملی شدن اینترنت

وقتی اینترنت ملی می‌شود، دسترسی به بیشتر سایت‌ها محدود یا قطع خواهد شد. این موضوع به‌طور مستقیم روی سئو اثر می‌گذارد و باعث افت رتبه در نتایج جستجو، کم شدن بازدید و از دست رفتن کاربران وفادار سایت‌ها می‌شود.

حتی سایت‌هایی که سرور داخلی دارند و اصول سئو را رعایت کرده‌اند، باز هم با کاهش ترافیک و از دست دادن جایگاه‌شان در نتایج جستجو روبه‌رو می‌شوند، بدون اینکه دلیل روشنی پیدا کنند.

واقعیت این است که این مشکل فقط برای یک سایت نیست و تقریباً همه‌ سایت‌های داخلی را درگیر می‌کند. پس برای مدیریت بهتر سایت و جلوگیری از آسیب بیشتر به سئو، باید راه‌حل‌های مناسبی پیدا و اجرا کنید.

در این مطلب نکات مهمی را معرفی می‌کنیم که در شرایط محدودیت و ملی شدن اینترنت باید برای مدیریت بهتر سئوی سایت رعایت کنید.

ملی شدن اینترنت چه تاثیراتی بر سئوی سایت می‌گذارد؟

ملی شدن اینترنت باعث می‌شود کاربران به سختی به سایت‌ها و ابزارهای جهانی سئو دسترسی پیدا کنند. در نتیجه، ترافیک سایت کاهش می‌یابد و شاخص‌های مهم سئو مثل نرخ کلیک، نرخ تبدیل و تجربه کاربری افت می‌کنند.

برای مثال، وقتی سایت کند بارگذاری شود یا سرور به دلیل هجوم کاربران از کار بیفتد، نرخ پرش (Bounce Rate) بالا می‌رود و کاربران ناراضی می‌شوند. همچنین ممکن است بک‌ لینک‌ها از دسترس خارج شوند و اعتبار سایت کاهش یابد.

در دوره‌ای که اینترنت ملی و آی‌پی‌های خارجی مسدود می‌شوند:

• سایت‌های میزبانی شده روی سرورهای خارجی برای کاربران داخلی قابل دسترسی نیستند و رتبه آن‌ها افت شدیدی خواهد داشت.
• سایت‌های میزبانی شده روی سرورهای داخلی هم ممکن است برای ربات‌های گوگل قابل مشاهده نباشند و فرایند ایندکس شدن مختل شود.

این وضعیت باعث می‌شود کل زیرساخت سئوی سایت‌ها دچار مشکل شود. با این حال، این مشکلات موقتی هستند و پس از بازگشت اینترنت به حالت عادی، با اقدامات مناسب، سئو می‌تواند به مرور بهبود یابد.

• قطع شدن منابع و سرویس‌های خارجی

بسیاری از سایت‌های ایرانی برای عملکرد درست به فایل‌ها و سرویس‌های خارجی مثل CSS ،JavaScript تصاویر و APIها وابسته‌ هستند. این فایل‌ها اغلب روی CDNها یا سرورهای بین‌المللی قرار دارند. وقتی اینترنت جهانی قطع شود، این منابع بارگذاری نمی‌شوند و ظاهر سایت به‌هم می‌ریزد. در این شرایط متن‌ها شاید نمایش داده شوند، ولی بدون جزئیات و تصاویر، سایت مثل یک صفحه خام Word دیده می‌شود.

این مشکل فقط ظاهری نیست. بارگذاری نشدن CSS و JS باعث افت شدید شاخص‌های مهم Core Web Vitals مثل LCP و CLS می‌شود. در نتیجه گوگل سایت را منفی ارزیابی کرده و رتبه آن در نتایج جستجو پایین می‌آید؛ حتی پیش از آنکه کاربر سایت را ترک کند. به این ترتیب، یک مشکل ساده در ظاهر، عملاً به جریمه الگوریتمی و افت جایگاه تبدیل می‌شود.

• کاهش اعتبار دامنه و افت رتبه سئو

قطع و وصل مکرر اینترنت باعث می‌شود گوگل سایت را ناپایدار و غیرقابل اعتماد تشخیص دهد. در نتیجه اعتبار دامنه پایین می‌آید و رتبه کلمات کلیدی مهم سایت از دست می‌رود.

بازگشت به جایگاه قبلی هم ماه‌ها طول می‌کشد و این به‌معنی از دست دادن مزیت رقابتی و سودآوری کسب‌وکار است. به همین دلیل سرمایه‌گذاری‌های در سئو عملاً بی‌نتیجه می‌شود.

سئو یک فعالیت جهانی است و بر پایه اینترنت آزاد و پایدار شکل گرفته؛ بنابراین هر اختلال زیرساختی می‌تواند کل این سرمایه‌گذاری را بی‌ثمر کند.

در کل با ملی شدن اینترنت، سایت شما ممکن است با مشکلات زیر روبه‌رو شود که بر رتبه و بازدید گوگل تاثیر می‌گذارند:

• کندی و خطاهای سایت باعث ترک سریع کاربران می‌شود.
• بارگذاری ناقص منابع، تجربه نسخه موبایل را مختل می‌کند.
• مشکلات سرور و DNS سرعت بارگذاری صفحات را کاهش می‌دهد.
• ربات‌ها ممکن است صفحات جدید یا تغییرات سایت را نادیده بگیرند.
• کاهش ایندکس صفحات و تجربه کاربری ضعیف باعث کاهش بازدید می‌شود.
• قطع ارتباط با ابزارهای تحلیلی منجر به از دست رفتن اطلاعات کاربران می‌شود.
• لینک‌های داخلی و خارجی درست عمل نمی‌کنند و ارزش خود را از دست می‌دهند.
• ابزارهایی مانند گوگل آنالیتیکس و سرچ کنسول ممکن است عملکرد مناسبی نداشته باشند

در زمان ملی شدن اینترنت حواسمان به چه موارد سئویی باشد؟

در شرایط بحرانی ملی شدن اینترنت اولویت اصلی حفظ و ادامه فعالیت‌های سئو است. بهتر است برنامه‌های سئو (تکنیکال و آن‌پیج) را متوقف نکنید و حتی‌الامکان با تمام توان ادامه دهید، چون سئو فرایندی زمان‌بر است و وقفه طولانی‌مدت به سایت آسیب می‌زند.

تمرکز خود را بر بهبود تجربه کاربری، بهینه‌سازی ساختار صفحات (URLها، تگ‌ها، لینک‌های داخلی) و تولید محتوای جدید، ارزشمند و مطابق با شرایط جدید قرار دهید.

همچنین می‌توانید اقدامات جایگزین انجام دهید، مثل ایجاد نسخه‌ای از سایت روی دامنه ملی (.ir) و سرور داخلی یا انتشار محتوا در رسانه‌های ایرانی مثل آپارات یا ایجاد کانال ارتباطی در پلتفرم‌های داخلی.

با بهینه‌سازی محتوا و زیرساخت‌ها از طریق ابزارهای سئو آفلاین، هنگام بازگشت اینترنت، سایت سریع‌تر به وضعیت عادی بازخواهد گشت.

• استفاده از CDN با قابلیت Geo-Routing

برای اینکه سایت شما در شرایط ملی شدن اینترنت در دسترس باشد، بهترین راه استفاده از CDN است. CDN یا شبکه توزیع محتوا، محتوای سایت را روی سرورهای مختلف دنیا ذخیره کرده و ترافیک کاربران را بر اساس موقعیت‌شان هدایت می‌کند.

مثلاً اگر سرور اصلی شما در ایران است و فقط داخل کشور قابل دسترسی است، CDN می‌تواند نسخه کش‌ شده سایت را به کاربران خارجی بدهد، حتی وقتی سرور اصلی موقتاً از دسترس خارج باشد.

نکته مهم: بعضی CDNها به دلیل تحریم‌ها ممکن است به دامنه‌های .ir یا سرورهای داخل ایران خدمات ندهند. بنابراین هنگام انتخاب ارائه‌دهنده سی دی ان باید به این نکته توجه کنید.

نکات مهم برای راه‌اندازی CDN روی سایت

• از CDNهایی استفاده کنید که سرورهایی در ایران یا کشورهای نزدیک دارند.
• تنظیمات GeoDNS را انجام دهید تا کاربران ایرانی به سرورهای داخلی و کاربران خارجی به سرورهای بین‌المللی هدایت شوند.
• مطمئن شوید CDN از پروتکل‌های امن مثل TLS 1.3 پشتیبانی می‌کند.

نکته کاربردی: در شرایطی مثل ملی شدن اینترنت، ترافیک کاربران ایرانی باید به سرور داخلی برود و دسترسی بین‌المللی از طریق سرور خارجی برقرار شود تا همه بتوانند بدون مشکل به سایت شما دسترسی پیدا کنند.

جدول زیر اقدامات مهمی که قبل از ملی شدن اینترنت و بعد از آن باید انجام دهید را به‌طور خلاصه نشان می‌دهد:

در زمان ملی شدن اینترنت کدام اقدامات سئویی را متوقف کنیم؟

در شرایط بحرانی و محدودیت منابع، باید فعالیت‌هایی را که نتیجه‌بخش نیستند، متوقف کنید. در این شرایط، سئو از یک فعالیت روزمره به ابزار مدیریت ریسک و تصمیم‌گیری استراتژیک تبدیل می‌شود.

• توقف لینک‌سازی خارجی

لینک‌سازی از سایت‌های خارجی، به‌خصوص از طریق خرید بک لینک یا رپورتاژ، وقتی اینترنت جهانی قطع است، بی‌اثر است. ربات‌های گوگل نمی‌توانند این لینک‌ها را ببینند و بودجه صرف شده هدر می‌رود.

• توقف کمپین‌های تبلیغاتی خارجی

وقتی دسترسی به موتورهای جستجو و شبکه‌های اجتماعی خارجی مسدود شود، تبلیغات در پلتفرم‌هایی مثل گوگل ادز نتیجه‌ای ندارد. در این شرایط، بهتر است بودجه تبلیغاتی را به کانال‌های جایگزین مثل پیامک یا ایمیل مارکتینگ منتقل کنید.

• پرهیز از تغییرات فنی بزرگ

تغییرات فنی گسترده، مثل مهاجرت سرور یا بازسازی کامل سایت، در شرایط ناپایدار خطرناک است. امکان بررسی و رفع مشکلات کم است و یک اشتباه فنی ممکن است باعث از دست رفتن کامل رتبه سایت شود.

به‌طور‌کلی هیچ بخش از سئو را کاملاً متوقف نکنید؛ حتی در شرایط بحرانی هم باید فعالیت‌های سئو ادامه پیدا کند. با این حال، در زمان قطع اینترنت بهتر است روی مواردی که کارایی ندارند تمرکز نکنید.

برای مثال، تبلیغات پولی در گوگل یا بازاریابی ویدئویی در اینستاگرام و یوتیوب در این زمان عملاً بی‌اثر است. همچنین ابزارهای تحلیلی خارجی مثل Search Console و Analytics در این شرایط داده‌ها را نشان نمی‌دهند و بررسی گزارش‌های آن‌ها بی‌فایده است.

به جای آن، تمرکز خود را روی روش‌ها و پلتفرم‌های داخلی بگذارید و کارهای بهینه‌سازی داخل سایت مثل بهبود سئو داخلی سایت، افزایش سرعت، بهبود نمایش در موبایل، و رفع خطاهای ۵xx یا DNS را دنبال کنید.

ابزارها و روش‌های مانیتورینگ سئو در شرایط بحرانی

ملی شدن اینترنت باعث می‌شود استفاده از ابزارهای سئو با مشکلات جدی روبه‌رو شود. بسیاری از ابزارهای بین‌المللی یا به دلیل تحریم و یا دسترسی نداشتن به شبکه جهانی، برای کاربران ایرانی کارایی خود را از دست می‌دهند.

• چالش‌های ابزارهای بین‌المللی مانیتورینگ سئو

ابزارهای مهمی مثل گوگل آنالیتیکس و گوگل سرچ کنسول به دلیل تحریم‌ها برای کاربران ایرانی محدود می‌شوند. حتی ابزارهایی مثل Ahrefs و SEMrush هم به دلیل نیاز به پرداخت‌های دلاری و استفاده از VPN در شرایط بحرانی تقریباً غیرقابل خواهند شد.

• راهکارهای جایگزین و ابزارهای قابل استفاده

با وجود محدودیت‌ها، می‌توانید از ابزارهای مختلف برای کنترل وضعیت سایت استفاده کنید:

• سرویس‌هایی مثل UptimeRobot وضعیت سایت را به‌طور مداوم بررسی می‌کنند و در صورت قطعی، از طریق ایمیل یا پیامک اطلاع می‌دهند.
• ماژول‌های تخصصی SEO در پلتفرم‌هایی مثل Site Audit و Position Tracking، امکان بررسی فنی سایت و پیگیری رتبه کلمات کلیدی را فراهم می‌کنند.
• نرم‌افزارهای آفلاین مثل Screaming Frog و Sitebulb می‌توانند ساختار سایت را به‌ صورت لوکال Crawl کرده و مشکلات فنی مثل لینک‌های خراب یا سرعت صفحات را شناسایی کنند.

استفاده از این ابزارها همراه با تحلیل لاگ سرور و گزارش داخلی، حتی در صورت قطع ارتباط با گوگل، امکان ثبت و بررسی تغییرات سئو را فراهم می‌کند.

• استفاده از ابزارهای سئو ایرانی

با توجه به شرایط ملی شدن اینترنت، استفاده از ابزارهای سئوی بومی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. ابزارهایی مثل سئو سیگنال (SeoSignal)، جت سئو (JetSEO)، کیورد رنک (KWRank) و میزفا تولز (Mizfa Tools) گزینه‌های قابل اعتماد و مناسب برای وب فارسی هستند. این ابزارها قابلیت‌هایی مثل ردیابی رتبه کلمات کلیدی، تحلیل رقبا و بررسی خطاهای فنی و محتوایی را ارائه می‌دهند و به دلیل طراحی بومی، حتی در شرایط ناپایدار اینترنت عملکرد بهتری دارند.

آیا تاثیرات قطعی اینترنت در تمامی سایت‌ها یکسان است؟

وقتی اینترنت سراسری قطع می‌شود، بیشتر سایت‌ها کاهش ترافیک را تجربه می‌کنند، ولی جایگاه نسبی آن‌ها در نتایج جستجو چندان تغییر نمی‌کند، چون همه در یک وضعیت بحرانی مشابه قرار دارند. با این حال، نوع میزبانی و ماهیت سایت اهمیت زیادی دارد:

• سایت‌هایی که سرور خارجی دارند، ترافیک داخلی خود را تقریباً به‌طور کامل از دست می‌دهند و افت رتبه شدیدی تجربه می‌کنند.
• سایت‌های داخلی با مشکل دسترسی گوگل مواجه شده و ایندکس جدیدشان متوقف می‌شود.

بنابراین، یک فروشگاه آنلاین داخلی که مخاطبانش عمدتاً ایرانی هستند، در چنین شرایطی آسیب بیشتری نسبت به سایتی با مخاطب جهانی می‌بیند.

خسارات ناشی از ملی شدن اینترنت برای همه کسب‌وکارها یکسان نیست و بسته به مدل تجاری و وابستگی به شبکه جهانی متفاوت است. برخی کسب‌وکارها آسیب مستقیم و شدید می‌بینند، در حالی‌ که برخی دیگر با مشکلات پنهان و بلندمدت مواجه می‌شوند.

چگونه برای بحران‌های بعدی و ملی شدن اینترنت آماده باشیم؟

آمادگی قبل از بحران ملی شدن اینترنت، بهترین راه کاهش خسارت برای سئو سایت است. پیشنهاد می‌کنیم این زیرساخت‌ها را بسازید و آماده داشته باشید:

• نسخه آینه‌ای سایت روی دامنه ملی (.ir)

یک نسخه‌ مشابه از سایت روی دامنه داخلی راه‌اندازی کنید تا اگر دسترسی به سرور خارجی قطع شد، کاربران ایرانی بدون مشکل به سایت وصل شوند.

• میزبانی دوگانه (Dual Hosting)

دو سرور همزمان داخل و خارج کشور داشته باشید. با ابزارهایی مثل GeoDNS می‌توانید ترافیک کاربران ایرانی را به سرور داخلی و کاربران خارجی را به سرور خارجی هدایت کنید.

• استفاده از CDN با Geo-Routing

با CDNهایی مثل Cloudflare، محتوای سایت روی سرورهای خارجی کش می‌شود و حتی اگر سرور اصلی قطع شود، کاربران خارج کشور نسخه کش‌شده را ببینند. می‌توانید تنظیم کنید که در ایران از سرور داخلی و خارج از کشور از سرور خارجی استفاده شود.

• بکاپ و بهینه‌سازی آفلاین

به‌‌صورت منظم از سایت بکاپ بگیرید و نسخه آفلاین روی کامپیوتر یا لوکال‌هاست داشته باشید. در این نسخه می‌توانید ساختار صفحات را بهبود دهید و محتوای جدید آماده کنید تا بعد از بحران به‌سرعت سایت بروز شود.

• برنامه‌ریزی محتوا

پیش‌نویس مقاله‌ها و لندینگ‌ها را از قبل آماده کنید و تقویم محتوایی داشته باشید. انتشار محتوا روی پلتفرم‌های ایرانی مثل آپارات هم از قبل در برنامه باشد.

• مانیتورینگ و مستندسازی

شاخص‌های کلیدی عملکرد در سئو مثل ترافیک سایت، رتبه‌ها و … را در شرایط عادی ثبت کنید تا بعد از بحران بتوانید مقایسه کنید. از ابزارهای تحلیل آفلاین مثل Screaming Frog یا Sitebulb هم استفاده کرده تا بتوانید تغییرات را مستند کنید.
با رعایت این نکات، می‌توانید در بحران عملکرد سایت را حفظ کرده و روند بازیابی را سریع‌تر کنید.

سخن پایانی

در شرایط محدودیت یا ملی شدن اینترنت، سئوی سایت با چالش‌های جدی روبه‌رو می‌شود. ولی با کمی برنامه‌ریزی و استمرار، می‌توانید اثرات منفی را کم کنید. مهم‌ترین نکته این است که هیچ‌گاه فعالیت‌های سئو را کامل متوقف نکنید.

استفاده از نسخه‌های پشتیبان (Mirror)، زیرساخت‌های دوگانه و CDN، بهینه‌سازی محتوا، اجرای کارهای سئو، بازاریابی و ارتباط با کاربران به‌ صورت آفلاین و استفاده از ابزارهای پایش مثل سئو سیگنال و میزفا تولز، همگی کلید حفظ وضعیت سئو در این شرایط هستند.

با این اقدامات حتی در دوره‌های قطعی اینترنت هم می‌توانید روند رشد سئو را حفظ کنید و پس از بازگشت اینترنت، سایت را سریع به سطح قبل بازگردانید.