با شروع تیرماه ۱۴۰۴، کشور با شرایط بحرانی مواجه شد و در مقطعی، اینترنت کل کشور تحت تاثیر قرار گرفت. در این شرایط بسیاری از کسبوکارهای دیجیتال با چالش مواجه شدهاند.
حوزه سئو هم از این تاثیرات مستثنی نبود و متخصصان سئوی بسیاری برای پیشبرد کارهای خود دچار مشکل شدهاند. یکی از متداولترین مشکلاتی که در این دوره برای کسبوکارها و متخصصان سئو پیش آمده بود، عدم دسترسی رباتهای کرالر گوگل به سایتهای ایرانی بود که ترافیک و رتبه سایتها را با تغییرات چشمگیری مواجه کرد.
حالا که از این شرایط بحرانی فاصله گرفتیم، چه اقداماتی باید انجام دهیم؟ چگونه برای بحرانهای احتمالی آینده خود را آماده کنیم؟ در ادامه به این سوالات پاسخ خواهیم داد.
شرایط بحرانی، زیر ذرهبین متخصصان برجسته سئو
تریبون بهعنوان مقصدی برای سئو و روابط عمومی، با همکاری چند متخصص باتجربه سئو، این مطلب را آماده کرده تا متخصصان سئو بتوانند پروژههای خود را به حالت قبل بازگردانند و هنگام بحرانهای احتمالی آمادگی بیشتری داشته باشند.
در ادامه نظرات متخصصان سئو درباره این شرایط را میتوانید مطالعه کنید.
در این مقاله با مطالب زیر آشنا میشوید:
Toggleامین هاشمی، متخصص و مشاور سئو
اقدامات قبل از شروع بحران:
1. بکآپگیری ماهانه
از کارفرما درخواست کنید که بهصورت ماهانه فول بکآپ دانلود کنند.
2. ذخیرهسازی فایلها در جاهای مختلف
در تسکهای خود در نظر بگیرید که فایلهایی که در گوگل درایو دارید را هر از چند گاهی (مثلا ۲ یا ۳ ماه یکبار) دانلود کنید و نگه دارید.
3. جلوگیری از تلنبار شدن کارها
تسکهای مهم را سر وقت و براساس اولویت انجام دهید، اگر تسکهای تلنبارشده داشته باشید، ممکن است در شرایط بحرانی آسیب بیشتری ببینید.
4. داشتن بند فورس ماژور در قرارداد
در بند فورس ماژور دو طرف قرارداد (متخصص سئو و کارفرما) این اجازه را خواهند داشت که ادامه پروژه را لغو کنند. (نمونه بند قرارداد را در سایت امین هاشمی میتوانید مشاهده کنید.)
اقدامات ۲ روز اول بحران:
1. بکآپگیری + دانلود
اگر قبل از بحران بکآپ نگرفتهاید، حتما در همان روزهای ابتدایی بحران آن را انجام دهید.
2. چککردن وضعیت سایت
– سمت کاربر
در اولین اقدام سایت را با اینترنتهای مختلف تست کنید. بهعنوان مثال یکبار با نت گوشی، یکبار با نت ثابت و اپراتورهای مختلف مثل ایرانسل، رایتل، همراه اول، مبیننت و… هر کدام که مشکل داشت، به هاست تیکت بزنید و پیگیری کنید که چرا روی این سرویسدهنده خاص سایت باز نمیشود.
– وضعیت نتورک
در کروم از طریق more tools و بعد developer tools وارد شوید. بخشی به اسم network وجود دارد، اگر نداشت سرچ کنید که چجوری باید بهش دسترسی داشته باشید.
صفحه را باز و یکبار رفرش کنید. باید با نتهای مختلف بررسی کنید که وضعیت نتورک صفحه به چه صورت است. آیا همه چیز درست لود میشود؟ CDN بهدرستی فعال است؟ صفحهای نیست که ارور ۴۰۴ داشته باشد؟
وضعیت همه فایلها باید روی ۲۰۰ باشند. حالا ۲۰۰ یعنی چی؟ درباره httpstatus مطالعه کنید.
– بررسی با url inspection
حال باید در سرچ کنسول، صفحات مهم (نه همه صفحات) را وارد کنید و تست لایو بگیرید. ببینید آیا گوگل میتواند سایت شما را بخواند؟ مشکلی که در این مدت برای سایتهایی که سرور ایران داشتند رخ داد این بود که سایت برای کاربران باز میشد؛ اما گوگل نمیتوانست صفحات را کرال کند. وقتی گوگل نتواند صفحات را کرال کند، ایندکس را از دست میدهید.
دوباره ممکن است کل صفحه باز نشود یا فقط یک سری از فایلها را نتواند بخواند؛ برای این کار باید از view tested page در بخش url inspection را بزنیم و بعد more info و یه نگاهی هم به page resources بیندازید.
بررسی کنید که چه چیزهایی را نمیتواند بخواند و بعد دلیل آن را پیدا کنید. ممکن است مشکل از هاست یا فایل ربات باشد که با پیگیری از طراح سایت یا تیکت به هاست باید منشا آن را پیدا کنید.
– جابهجایی هاست در صورت نیاز
لیموهاست و میهن وب هاست، سرورهای ایرانی که ارائه میدهند هم برای کاربر ایران باز میشد هم گوگل.
حالا اگر جابهجایی نتوانستیم انجام دهیم باید چیکار کنیم؟ یکی را باید از دست دهید یا یوزر یا گوگل. اگر هنوز سئو نکردید، پیشنهاد من این است که جابهجا کنید و بیاورید روی سرورهای ایرانی که فعلا کاربر بتواند سایت شما را ببیند. اما اگر وزن سئوی شما زیاد است پیشنهاد میکنم روی سرور خارج از ایران بماند تا گوگل بتواند آن را بررسی کند، اگر هم وزن سئوی شما زیاد نیست و کاربر ایرانی زیادی دارید، بهتر است روی سرورهای ایران باشید تا کاربران سایت خود را از دست ندهید.
اقدامات حین بحران:
1. وضعیت سئو خارجی:
توصیه میکنیم آف پیج را کم کنید ولی قطع نکنید. فقط کاهش دهید. گوگل میبیند.
چگونه متوجه شویم پس از انتشار رپورتاژ، گوگل محتوا را میبیند یا نه؟ از ریچ ریزالت چک کنید. ریچ ریزالت تست لایو را بدون اینکه دسترسی به سرچ کنسول داشته باشید، انجام میدهد.
یک خبر از یک سایت خبری یا از سایتی که میخواهید در آن رپورتاژ منتشر کنید، تست لایو بگیرید اگر پیدا نکرد، در آن سایت رپورتاژ منتشر نکنید در این مدت چون اگر منتشر کنید هم انگار کاری نکردهاید.
2. وضعیت سئو تکنیکال:
به قطعی اینترنت هیچ ربطی ندارد فقط تنها چیزی که باید حواستان به آن باشد همان مواردی است که گفتیم، پس میتوانید بدون مشکل روی آن کار کنید.
3. وضعیت سئو محتوا:
حالا که سئو خارجی را کم کردیم با آپدیت و انتشار محتوا جبرانش کنید. الان گوگل محتواها را نمیخواند ولی بعدا که آنها را میبیند.
میتوانید انتشار را کم کنید، اگر گوگل نمیتواند سایتتان را کرال کند ولی آپدیت پرقدرت باید پیش برود.
نکات مهارت نرم
1. وضعیت دستمزد سئو پروژهها چطور میشود؟
چند سیاست میتوانید اینجا به خرج دهید
سیاست اول: بگویید من پروژه را متوقف میکنم بهصورت موقت تا شرایط بهبود پیدا کند و کار را دوباره شروع کنیم. باید موقت باشد حتما و تعیین زمان داشته باشد. میتوانید بنویسید تا اطلاع ثانوی ولی بهتر است که زمان تعیین کنید. من این توصیه را نمیکنم.
در صورتی که پروژه شما در مرحلهای است که مثلا این ماه فقط قرار بوده خارجی برویم نه انتشار داشتید، نه اپدیت، نه تکنیکال، پس چیکار کنیم الان؟ میتوانید دستمزدتان را کاهش دهید و بگویید چون این ماه نمیتوانم اف پیج بروم، یک مقدار اپدیت اضافه بر سازمان انجام میدهم، کل پول قرارداد را نمیگیرم مثلا nدرصدش را میگیرم.
2. وضعیت پرداخت حقوق ها چطور میشه؟
یک درصدی از حقوق را در صورت ادامه شرایط میدهیم
3. کنسل یا توقف موقت؟ چند وقت با چه شرایطی؟
۱۰۰درصد تا جای ممکن توقف موقت. صحبت با کارفرما و اقداماتی که تا الان در موردشان صحبت کردیم اگر انجام شود باعث کاهش درصد کنسلی پروژهتان میشود. باید ذهن کارفرما را آرام کنید.
4. صحبتهایی که باید با کارفرما داشته باشیم
باید به کارفرما توضیح دهید چه کارهایی چه چک لیستی برای زمان بحران دارید چه کارهایی از قبل کردید چه تمهیداتی اندیشیدید چه اقداماتی برایش کردید و چه اقداماتی قرار است برایش انجام دهید. شفافیت!!
5. مراقبت از خود:
هوای همدیگر را داشته باشیم
چند نکته اضافه
1. استاتوس 503
فرق بین استاتوس 500 و استاتوس 503
503 یعنی الان سرویس در دسترس نیست و موقت است. اینجور مواقع بهتر است از این استاتوس استفاده کنید که موقت است.
2. راهکارهای غیر سئو (پیامک و…)
راهکار دادن غیرسئویی به کارفرما که مثلا یه لیست شماره داشته باش و پیامک بده یا تماس
3. در پایان:
1. راهکاری پیدا کنید که هم گوگل ببیند هم کاربر
2. اگر پیدا نکردید وزن سئو را در کسبوکار بسنجید و اگر لازم است سئو را فدای باقی بچههای کسبوکار یا برعکس کنید
3. مهارتهای نرم در شرایط بحرانی از مهارتهای تکنیکال مهمتر هستند.
محمدحسین صفاکرم، متخصص و مشاور سئو
بهعنوان همکار دیجیتال مارکتر، کاملاً درک میکنم که اختلالات زیرساختی (ملیشدن اینترنت، قطعی هاست، فیلترینگ) چگونه میتواند ترافیک، رتبههای سئو و درآمد را نابود کند. راهکارهای زیر را مستقیماً اجرا کنید:
الف: فوریتهای زیرساختی (همین امروز)
۱. هاست/سرور بینالمللی:
مهاجرت فوری به سرورهای ترکیه، آلمان یا قبرس (تحریمناپذیر):
پیشنهاد: (Hetzner AX41-NVMe) یا (DigitalOcean Premium AMD) با CDN رایگان Cloudflare
فیکس: سرور اصلی + Mirror سایت روی GitHub Pages
۲. پشتیبانگیری (Automated Backup)
راهکار: cPanel → Backup Wizard + Auto-Restore به سرور جدید.
ابزار: (UpdraftPlus Premium Backup به Google Drive/Dropbox با رمزگذاری AES-256).
کرون جاب: 0 3 * * * tar -czf /backup/site-$(date +%F).tar.gz /var/www/html (بکآپ روزانه).
۳. دسترسی اضطراری:
VPN اختصاصی: تهیه سرور VPS در دبی + نصب Outline VPN
فالبک ارتباطی: ثبت SMS هشدار در Pingdom/UptimeRobot برای قطعیها.
ب: بازیابی فوری سئو و ترافیک (اقدام در ۴۸ ساعت)
اقدام توضیح فنی ابزار/دستور
مانیتورینگ فنی اسکن صفحات خطا (۴xx/۵xx)، خرابی کراول:
Screaming Frog + Google Search Console → Crawl Stats
ریایندکس اضطراری ثبت URLهای حیاتی در GSC با اولویت HIGH دستور:
URL Inspection → Request Indexing
تجدید ساختار لینکها جایگزینی لینکهای داخلی شکسته با ۳۰۱:
(Redirect Plugin : Rank Math Pro Redirection Manager)
نظارت رتبهها ریکاوری کلمات کلیدی آسیبدیده ابزار:
Ahrefs/Semrush → Position Tracking
هشدار: اگر سایت >۲۴ ساعت داون بود:
ثبت تغییر آدرس موقت در GSC (با تگ rel=”canonical” به دامنه اصلی).
ارسال ۴۱۰ Gone برای صفحات اسپم شده.
ج: استراتژی ضدشکنندگی (تابآوری بلندمدت)
۱. هاستینگ چندگانه:
راهکار:
Multi-CDN (Cloudflare + BunnyCDN) + DNS (DNSSEC + DoH).
ابزار:
Amazon Route 53 (راهاندازی Health Check + Failover).
۲. سئوی ضد بحران:
ذخیرهسازی دادههای ساختاریافته (Schema) در Google Sheets (بکآپ خارجی).
تولید محتوای آفلاین (PDF/EPUB) با Watermark اختصاصی (جلوگیری از سرقت هنگام قطعی).
۳. درآمد مقاوم:
فعالسازی درگاه پرداخت بینالمللی (Wise, Stripe via Curve).
راهاندازی چتبات Telegram برای فروش (فعال حتی با اینترنت ۱۲۸kbps).
پیوست فنی:
هاستهای تستشده ضدتحریم:
AlphaVPS (بلغارستان) – پینگ ۱۲۰ms به ایران
HostHatch (هنگکنگ) – NVMe 40GB با $۴/م
آنچه از این بحران آموختیم (عبور از طوفان):
اینترنت ≠ زیرساختِ همیشگی:
وابستگی مطلق به یک پلتفرم، هاست، یا ابزار خاص (خصوصاً داخلی) میتواند کسبوکار را شکننده کند.
ارتباطاتِ جایگزین حیاتیاند:
وقتی پیامرسانها و ایمیلها قطع میشوند، باید «راههای فوری جایگزین» از پیش تعریف شده باشند.
پشتیبانگیری (Backup) ناجی است:
دادههای از دسترفته یا سایتهای داون، بعضیها را برای همیشه از بازی خارج کرد.
چگونه برای بحران بعدی زره بپوشیم؟ (تابآوری دیجیتال):
هاستِ بینالمللی + دامنه خارجی میزبانی سایت در سرورهای بینالمللی (مثل آلمان، ترکیه یا فرانسه) با تحریمناپذیری بالاتر.
پلتفرمهای چندگانه حضور در حداقل ۳ پلتفرم مستقل (مثلاً: سایت + چنل تلگرام + اینستاگرام + لینکدین).
پشتیبان خودکار روزانه استفاده از ابزارهایی مثل UpdraftPlus (برای وردپرس) یا Backupify.
ارتباطاتِ اضطراری تعریف یک چنل اطلاعرسانی حتی در پیامرسانهای کمکاربرد (مثل سروش یا گپ) + لیست تلفنهای ضروری مشتریان.
VPN اختصاصیِ پایدار تهیه VPN معتبر با پورت اختصاصی (برای دسترسی در قطعیهای گسترده).
بازگشت به بازی: بازیابی اعتماد و جریان کار
- گام اول: احیا و اطلاعرسانی
سایت و سوشال مدیا را بررسی کنید و از سلامت فنی مطمئن شوید.
پیامی صادقانه برای مشتریان بفرستید: «[…] روزهای سخت، موقتاً مسیرمان را کج کرد، اما حالا با انرژیِ بیشتر برمیگردیم! خدمات ما از [تاریخ] فعال است. قدردان صبر شما هستیم.»
پیشنهاد ویژه «جبرانی» برای مشتریان وفادار (مثلاً ۲۰٪ تخفیف در ماه اول).
- گام دوم: تنوعبخشی به درآمدها
پروژههای کوتاهمدت مقاوم در برابر قطعی اینترنت تعریف کنید (مثل مشاوره حضوری، تولید محتوای آفلاین).
جستوجو برای بازارهای بینالمللی (با تمرکز بر کشورهای همسایه که تحریمها اثر کمتری دارند).
- گام سوم: مستندسازی بحران
تمام خطاها، راهحلهای موقت و آسیبها را یادداشت کنید. این سند، نقشه راه شما برای بحران بعدی است.
جمله پایانی امیدبخش:
«طوفانها، درختان را نه برای واژگونی که برای آزمودن ریشهها میآیند. این بحران ثابت کرد ریشههای کسبوکار ما عمیقتر از آن است که اختلالات موقت بتواند آن را بخشکاند. حالا زمان رویش دوباره است.»
نکات تکمیلی برای اجرا:
هاست خارجی پیشنهادی: Hetzner (آلمان)، Hostinger (ارزان)، ScalaHosting (امن).
ابزار پشتیبانگیری رایگان: Duplicator (برای وردپرس) Google Drive + CronJob (برای فایلها).
راهکار ارتباطی بدون اینترنت: فعالسازی قابلیت «پیام کوتاه (SMS)» در سایت برای اطلاعرسانی اضطراری.
علیرضا شیراوند، متخصص و مشاور سئو
وقتی صحبت از بحران میشود، خشک و تر باهم میسوزد، این جمله را همگی شنیدهایم
این حالت برای متخصصای سئو چطوری ترجمه میشود؟ وقتی که گوگل در دسترس نباشد. یعنی دیگه سرچی انجام نمیشود که کاربر بیاید روی سایت شما.
اما این همه ماجرا نیست.
در رخداد اخیر، تجارب متفاوتی داشتیم در پروژههای مختلف که سعی میکنم این تجارب را خلاصه کنم:
۱- وقتی اینترنت بینالملل قطع میشود، عملا سرورهای داخلی توسط رکوئسترهای خارجی هم دیده نمیشوند. یعنی اینکه باتهای گوگل هم سایت ما را نخواهند دید و این در بازه کوتاهی میتواند باعث حذف شدن صفحات از نتایج موتور جستجو شود.
۲- ممکنه اینترنت بینالمللی با محدودیت مواجه شود، مثلا گوگل باز شود ولی دسترسی سرورهای داخلی ایران برای رکوئسترهای خارجی همچنان بسته باشد، یعنی اینکه کاربران بتوانند سرچ کنند ولی بعد از چند روز نتایج شما از گوگل یا دیگر موتورهای جستجو حذف شود.
کی اینجا بهترین نتیجه رو میتواند بگیرد؟ رقبای شما که برای این حالت آماده بودند و بدون هیچ هزینه عملیاتی خاصی از لحاظ سئو (آن پیج و آف پیج و صرفا با تکیه بر راهکارهای تکنیکالی) گوی سبقت را از شما میربایند.
برای حالت ۱ که عملا کاری نمیتوان کرد چون سرچری در ایران وجود ندارد.
حالا برویم سراغ حالت ۲ و اینکه چطوری برای آن آماده شویم؟ دقت داشته باشیم این شرایط عموما پایدار نیست (حتی اگر ۱ سال ادامه داشته باشد، یک روزی به روال عادی برمیگردد و شما بایستی بسته به بیزینس و هزینهای که حاضر است انجام دهد، راهکار دهید. پس این چیزی که در ادامه به آن اشاره میکنیم در حالت عادی میتواند هزینه سربار باشد اما در حالت بحران یک گیم چنجر)
الف) تلاش کنید یک سرور داپلیکیت (پاد) خارج از ایران تهیه کنید و دیتابیس آن هر شب با دیتابیس سایت اصلی سینک شود.
ب) دسترسی سرور داخلی برای یوزرهای درون ایران باشد و سرور خارجی برای یوزرهای خارج از ایران و خصوصا باتهای گوگل
این امکان باعث میشود که باتهای گوگل حتی اگر سرور داخلی به اینترنت بینالملل دسترسی نداشته باشد، توسط سرور خارجی تغذیه شوند.
ج) وقتی بحران رخ داد، ممکن است سرور خارجی نتواند با سرور داخلی سینک شود و شما نتوانید محتوا پابلیش کنید، پس نیاز است که یک راهکار برای اینکه بتوانید روی بک آفیس مستقیما رکوئست بزنید به سرور خارجی ایجاد کنید. (همیشه یک آیپی تمیز داشته باشید برای این حالت که سریعا تانل و پروکسی رو راه بندازید و فقط به همین نیت ازش استفاده کنید که لیک و بسته نشود.)
توضیحات فوق یک سری ایده کلی از بحث مدیریت و توزیع دسترسیها در لوکیشنهای مختلف هست. مثل متدهای load balancing یا استفاده از anycast dns یاGeo dns که سعی شد تا جای ممکن سادهسازی شود.
در حین بحران چه کنیم؟
متاسفانه ممکنه به کنسول دسترسی نداشته باشید و یا حتی نتوانید به پروکسی وصل شوید. در این صورت حتما کسی رو داشته باشید که از خارج از کشور بتواند به کنسول شما دسترسی داشته باشد و بهتون راجع به خطاهای کنسول اطلاع دهد یا اینکه صفحات مهم را روزانه چک کند و به شما اطلاع دهد.
بعد از بحران چه کنیم؟
بعد از بحران حتما به حالت قبل برگردید، چون ممکن است سرور خارجی شما اگر یوزر و بات همزمان بیاید روی آن، نتواند عملکرد خوبی نشان دهد. همیشه بعد از بحران دسترسی به سرورهای خارج از ایران در کشور با اختلال همراه است یا اینکه ممکنه دسترسی سرور فقط برای آیپیهای گوگل وایت لیست شده باشد و مشکل ایجاد کند.
پس یک چک لیست از اقدامات و تصمیمهای در لحظه توسط خودتان یا تیم فنی داشته باشید که به یاد داشته باشید چه اقداماتی انجام دادید و چگونه باید به حالت قبل بازگردید.
اینکه باید بعد از بحران فایل robots.txt و کنسول هم چک کنیم نیاز به گفتن ندارد و همه از آن اطلاع داریم.
شایان داودی، متخصص و مشاور سئو
من یک پیشنهاد برای وقوع دوباره این مسائل برای کارشناسان سئو دارم که بتوانند به بقا ادامه دهند و شغل خود را حفظ کنند و بیشتر روی مهارتهای نرم تمرکز دارد.
باید حق تعدیل نیروی انسانی و کاهش بودجه در بخشهای مختلف را به عنوان یک حق برای بیزنسها در شرایط بحران، به رسمیت شناخت.
ما به عنوان فعالان حوزههای مختلف سئو و دیجیتال مارکتینگ، میتوانیم با پیگیری روندها تا حدودی آینده را حدس بزنیم و براش آماده باشیم.
روند اتفاقات در کشور ما، از جمله خروج سرمایهگذاران بزرگ خارجی و همچنین تعدیلهای انجام شده توسط بزرگترین شرکتهای ایران، نشان از این دارد که شرایط سخت، ممکنه مجدد برای ما پیش بیاد.
یکی از پیشنهادهایی که برای دوستان فعال در حوزه سئو دارم «توسعه دادن گستره دانش به خارج از مرزهای سئو» هست.
به یاد داشته باشید که با تغییر وضعیت خیلی از کسبوکارها از حالت «توسعه» به حالت «بقا»، افرادی که بتوانند با هزینه کمتر، بیشترین کارایی را برای کسبوکارشان داشته باشند، احتمال اینکه توسط شرکت حفظ شوند، خیلی بیشتر خواهد بود.
به عنوان کارشناس سئو، به خاطر ماهیت سئو که در حوزههای مختلفی دست میبرد، میتوانیم بهراحتی دانش خود را به خارج از مرزهای سئو گسترش بدیم.
این بخشها، متناسب با پیشینه کاری و تجربی، شرکتی که توش کار کردیم و خیلی مسائل دیگر، میتواند مواردی از جمله:
- پروداکت شامل توسعه و طراحی محصول
- دیجیتال مارکتینگ شامل گوگل ادز، کار با اد نتورکهای داخلی مثل یکتانت، پیامک و ایمیل مارکتینگ، تولید محتوا و…
- طراحی و توسعه سایت (مخصوصا وردپرس)
- پرفورمنس مارکتینگ شامل ریتنشن، افیلیت مارکتینگ و …
باشد.
مهدی عباسی، متخصص و مشاور سئو
با توجه به وضعیت اقتصادی فعلی تمامی کسبوکارها از حالت توسعه به حالت بقا سوییچ کردن و باید آموزشها و تولید محتواها در راستای بقا و بازدهی کوتاه مدت باشد
برای مثال میتوانید روشهای مستقیم افزایش فروش از طریق خدماتی که ارائه میدهید را معرفی کنید (فروش مستقیم از طریق رپورتاژ آگهی).
استراتژیهای سئوی داخلی باید فقط روی کلمات کلیدیای برود که در کوتاهترین زمان ممکن کارفرما به رتبه و فروش برسد و کلمات انتهای قیف فروش باید تارگت شوند یعنی کاربرانی که آگاهی از محصول دارند، آگاهی از برند هم دارند و فقط میخواهند خرید نهایی را انجام دهند.
مثل خرید سامسونگ s23 fe به جای کلماتی که با هدف جذب ترافیک و برندسازی کار میشدند.
وبینار سئو در شرایط بحران با علیرضا ناجی
در راستای شرایطی که در ابتدای این مطلب توضیح دادیم، علیرضا ناجی هم نکات خود را در قالب یک وبینار برای متخصصان سئو توضیح داده است. برای مشاهده این وبینار میتوانید روی این لینک کلیک کنید.